Beste Vrienden van de Muziek
Vandaag was de tweede repetitiedag van het plichtwerk. We hadden de Russische violiste Tatiana Samouil te gast. Zij studeerde op vraag van de KEW het plichtwerk (Variations Litaniques van Thierry Escaich) in, om het stuk samen met het BNO voor te bereiden. Op die manier is het orkest beter gewapend om volgende week met de kandidaten te repeteren. Het zou ergens oneerlijk zijn dat de repetitie van de eerste kandidaat effectief de eerste keer zou zijn dat het orkest het plichtwerk mét solist doorspeelt. Dat zou in het nadeel zijn van die eerste kandidaat en in het voordeel van de kandidaten die op het einde van de finaleweek aan bod komen.
Tatiana was in 2001 een van de laureaten (de eerste prijs ging toen naar Baiba Skride) en nadien vestigde ze zich in België met lesopdrachten aan de conservatoria van Antwerpen en Brussel. In 2014 was ze betrokken in een verschrikkelijk verkeersongeval waarbij ze heel zwaar gewond werd. Lange tijd was er twijfel of ze ooit nog zou kunnen lopen, laat staan viool spelen. Ze revalideerde echter wonderwel en is sinds een paar jaar weer helemaal terug op de bühne. Van veerkracht gesproken!undefined
De tweede kennismaking met de Variations Litaniques was nog aangenamer dan gisteren. Het werk staat als een huis en het concept ‘variaties’ is ontzettend duidelijk met de vioolsolo erbij. De gregoriaanse litanie ‘Veni Sancte Spiritus’ is door heel het stuk vaak hoorbaar. Hoewel de variaties naadloos in elkaar overgaan, kun je toch duidelijk de specifieke kleur en sfeer van elke variatie onderscheiden.
Het plichtwerk is vrij zwaar georkestreerd. Het zal nog wat aanpassingen vragen om alsmaar onder de solist te blijven en die niet te overstemmen. Maar daar heeft het BNO wel wat ervaring mee. Komt goed !
Ik weet niet of u dat thuis op de buis zal kunnen horen, maar Escaich schrijft voor de blazers heel vaak ‘Flatterzunge’ (ik blijf dat een mooi woord vinden): de techniek waarbij tijdens het blazen een lange letter ‘rrrrrrrrrr’ geproduceerd wordt in de mond, wat resulteert in een trillend en rollend effect in de klank.undefined
Tijdens zo een voorbereidende repetitie wordt zo een nieuw en onbekend stuk volledig gedemonteerd, ‘uitgekuist’ (geen correct Nederlands, ik weet het, maar ik vind het ook een mooi woord) en terug in elkaar gezet. Vergelijk het met een auto die helemaal uit elkaar gehaald wordt, elk schroefje en elk onderdeel wordt bekeken, indien nodig bijgewerkt of hersteld, geolied en vervolgens weer gemonteerd. Een werk van lange adem dat het nodige geduld vraagt, maar erg de moeite waard is.
De tweede helft van de repetitie werd besteed aan het tweede vioolconcerto van Dimitri Shostakovich. Een werk dat - in tegenstelling tot het heel gekende eerste concerto - veel minder gespeeld wordt. Net als dat eerste concerto is het tweede een super knap stuk, weliswaar iets korter en minder ‘monolitisch’ dan het eerste. De anekdote wil dat Shostakovich dit concerto schreef voor de 60ste verjaardag van de Russische viool-grootmeester David Oistrakh, maar dat hij zich een jaar vergiste (slecht gegoogeld :-). Het concerto werd dan maar gespeeld op Oistrakhs 59ste verjaardag en het jaar erna ontstond zo de (enige) vioolsonate van Shostakovich. "Sonate? Concerto? Wat is het verschil?” hoor ik u vragen (en die vraag is geen schande): eenvoudig gesteld wordt een sonate door een piano begeleid en een concerto door een orkest.
Die David Oistrakh is een van de allerbelangrijkste violisten van de 20ste eeuw. Hij won in 1937 de eerste editie van de KEW (die toen nog Eugène Ysaÿe-wedstrijd heette) en zijn vriendschap met Shostakovich en andere componisten leverde heel veel mooie composities op. Ook als pedagoog was hij een fenomeen en zijn zoon Igor en kleinzoon Valeri verbleven en doceerden lange tijd in ons land.
Nog in verband met dat 2de vioolconcerto van Shostakovich blijf ik het een vreemd fenomeen vinden dat een componist een heel succesvol werk schrijft en enkele jaren later hetzelfde format herneemt, zonder succes. Zo schreef ook Tchaikovsky een tweede pianoconcerto (en zelfs een derde!) dat, in tegenstelling tot zijn eerste pianoconcerto (hét pianoconcerto) zelden of nooit gespeeld wordt. In de cinemawereld gebeurt het wel vaker dat the sequel de box office hit van de eerste film nooit evenaart.
Vanavond is er omstreeks middernacht de proclamatie van de 12 finalisten. Dan weten we meteen welke keuzeconcerto’s er in de finale gespeeld zullen worden en volgt automatisch de hele planning, tot op de minuut, van de komende repetitieweek.
De buurt bij Bozar is inmiddels volledig ingepalmd door de Brussels Pride. Morgen heeft het orkest pinkstervrij. Pinkstermaandag vliegen we er terug in en dan volgt er dus meer KEW-nieuws!
Bram